TİCARET ORTAKLIKLARINA HANGİ HÜKÜMLER UYGULANIR? KOOPERATİFLER TACİR MİDİR?

Ticaret Ortaklıkları Hangi Hükümlere Tabidir? Ticaret Ortaklıklarında Uygulanacak Mevzuat Hükümleri Nelerdir? Ticaret Ortaklıkları Nelerdir? Kooperatifler Tacir midir? Türk Ticaret Kanunu, Türk Borçlar Kanunu ve Türk Medeni Kanununun Ticaret Ortaklıklarında Uygulanması, Yargıtay Kararları

Ticaret Ortaklıkları, Kooperatifler Tacir midir? Kanun Maddeleri, Borçlar Kanunu, Türk Ticaret Kanunu, Borçlar Kanunu, Ticaret şirketleri; kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketlerinden ibarettir,

Ticaret ortaklıkları hangi mevzuata tabidir? Ticaret ortaklıklarında çıkan uyuşmazlıkların çözümü için hangi mevzuat uygulanır? Ticaret şirketleri hangi kanun maddelerine tabidir? Ticaret ortaklıkları nelerdir? Kooperatiflerin hukuki durumu nedir? Kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketleri

Ticaret Ortaklıkları Hangi Hükümlere Tabidir? Ticaret Ortaklıklarında Uygulanacak Mevzuat Hükümleri Nelerdir? Ticaret Ortaklıkları Nelerdir? Kooperatifler Tacir midir? Türk Ticaret Kanunu, Türk Borçlar Kanunu ve Türk Medeni Kanununun Ticaret Ortaklıklarında Uygulanması, Yargıtay Kararları

Ticaret ortaklıkları hangi hükümlere tabidir? Ticaret ortaklıkları, Ticaret ortaklıklarında uygulanacak mevzuat hükümleri nelerdir? Ticaret ortaklıkları nelerdir? Kooperatifler tacir midir? Türk Ticaret Kanunu, Türk Borçlar Kanunu ve Türk Medeni Kanununun ticaret ortaklıklarında uygulanması, Yargıtay kararları, Ticaret şirketleri; kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketlerinden ibarettir.

TİCARET ORTAKLIKLARINA HANGİ HÜKÜMLER UYGULANIR? KOOPERATİFLER TACİR MİDİR?

Türk Ticaret ortaklıklarına uygulanacak kanun hükümlerinin neler olduğu , ticaret şirketleri arasında çıkan uyuşmazlıklar hangi mevzuat hükümleri ile çözülmesi gerektiğini bu makale ile ele alacağız.

Ticaret Ortaklıklarına hangi hükümler uygulanır? Kooperatifler tacir midir?

1. TİCARET ORTAKLIKLARI NEDİR? KOOPERATİFLER TACİR MİDİR?

6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu;

"Madde 124 (1) Ticaret şirketleri; kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketlerden ibarettir.

(2) Bu Kanunda, kollektif ile komandit şirket şahıs; anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket sermaye şirketi sayılır." Doktrinde kanunun aksine kooperatiflerin ticaret şirketlerinden sayılmaması yönünde çok tartışmalar olmuştur. Bu tartışmaya 1 Nisan 2022 tarihli, 31796 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Yargıtay'ın 2020/2 E. ve 2021/3 K. sayılı içtihadı birleştirme kararı ile "Kooperatiflerin/yapı kooperatiflerinin 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu kapsamında tacir/ticaret şirketi sayılacaklarına dair 12.11.2021 tarihinde yapılan ilk oturumda üçte ikiyi aşan oy çokluğu ile karar verilmiştir." denilerek kooperatiflerin ticaret şirketi sayılacaklarına dair karar verilmiştir. Ayrıca 5. Hukuk Dairesinin 2022/5418 E.  ,  2022/9097 K. kararı ile de bu konuya "Öğretide de, Kooperatifler Kanunu'nun 1. maddesinde 2004 yılında yapılan değişiklik ile kooperatifin tacir olup olmadığı hususundaki tartışmanın noktalandığı ve kooperatifin şirket niteliğinde bulunduğunun vurgulandığı, 6102 sayılı TTK'nın 124/1. maddesi ile de ticaret şirketi niteliğinde olduğunun bir kez daha teyit edildiği, kooperatifin tacir sayılmayacağı yönündeki yorumun kanuna aykırı bir yorum faaliyeti olduğu, 07.11.1945 gün ve 1944/8 E., 1945/14 K. sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu kararında da tespit edildiği üzere kooperatifin "... ticari işletme işletip işletmediğinden bağımsız olarak (hukuki) şekli (kalıbı) dolayısıyla tacir..." olduğu ifade edilmektedir. Hâl böyle olunca, eldeki davaya bakma görevi 6102 sayılı TTK'nın 4/1. maddesi uyarınca ticaret mahkemesine ait olup, davanın Ankara 13. Asliye Ticaret Mahkemesi'nde görülüp sonuçlandırılması gerekmektedir." denilerek değinilmiştir.

Kanun ve içtihadı birleştirme kararı doğrultusunda kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif ortaklıkları ticaret ortaklığı olarak sayılmıştır. Aşağıda yazılı kanun hükümleri ticari uyuşmazlıklarda uygulama alanı bulacaktır.

2. UYGULANACAK KANUN HÜKÜMLERİ

1- 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu "MADDE 126- (1) Her şirket türüne özgü hükümler saklı kalmak şartıyla, Türk Medenî Kanununun tüzel kişilere ilişkin genel hükümleri ile bu Kısımda hüküm bulunmayan hususlarda Türk Borçlar Kanununun adi şirkete dair hükümleri her şirket türünün niteliğine uygun olduğu oranda, ticaret şirketleri hakkında da uygulanır." kanun hükmü gereğince ilk olarak her şirket türüne özgü hükümler saklı kalmak şartıyla Türk Borçlar Kanunun emredici hükümleri 26. ve 27. maddeleri başta olmak üzere Türk Borçlar Kanunu hükümleri ticaret şirketleri hakkında uygulanacaktır.

2- Türk Ticaret Kanunu "Madde 340- (1) Esas sözleşme, bu Kanunun anonim şirketlere ilişkin hükümlerinden ancak Kanunda buna açıkça izin verilmişse sapabilir. Diğer kanunların, öngörülmesine izin verdiği tamamlayıcı esas sözleşme hükümleri o kanuna özgülenmiş olarak hüküm doğururlar.

 " Madde 579- (1) Şirket sözleşmesi, bu Kanunun limited şirketlere ilişkin hükümlerinden ancak kanunda buna açıkça cevaz verilmişse sapabilir. Diğer kanunların öngörülmesine izin verdiği tamamlayıcı nitelikteki şirket sözleşmesi hükümleri, o kanuna özgülenmiş olarak hüküm doğururlar." denilerek emredici kanun hükümleri uygulanacaktır. Ayrıca Türk Borçlar Kanunu 620. Madde ve devamındaki adi ortaklık hükümleri de uygulanacaktır.

3- Türk Ticaret Kanununda 211. madde ile 644. madde arasında sayılan her bir ortaklık türüne göre emredici olan veya olmayan kanun hükümleri uygulanacaktır.

4- Tüzel kişilere ilişkin Türk Medeni Kanunu 47. Madde ile 55. Madde aralığında sayılan kanun hükümleri ile Türk Medeni Kanununun 1. Maddesi genel hükümler uygulama alanı bulacaktır.

5- Türk Ticaret kanununda 124. Madde ile 210. Madde arasında sayılan ticaret ortaklıklarına ilişkin genel hükümler uygulanacaktır.

6- 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu "MADDE 1- (1) Türk Ticaret Kanunu, 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun ayrılmaz bir parçasıdır. Bu Kanundaki hükümlerle, bir ticari işletmeyi ilgilendiren işlem ve fiillere ilişkin diğer kanunlarda yazılı özel hükümler, ticari hükümlerdir.

(2) Mahkeme, hakkında ticari bir hüküm bulunmayan ticari işlerde, ticari örf ve âdete, bu da yoksa genel hükümlere göre karar verir."

"MADDE 2- (1) Kanunda aksine bir hüküm yoksa, ticari örf ve âdet olarak kabul edildiği belirlenmedikçe, teamül, mahkemenin yargısına esas olamaz. Ancak, irade açıklamalarının yorumunda teamüller de dikkate alınır.

(2) Bir bölgeye veya bir ticaret dalına özgü ticari örf ve âdetler genel olanlara üstün tutulur. İlgililer aynı bölgede değillerse, kanunda veya sözleşmede aksi öngörülmedikçe, ifa yerindeki ticari örf ve âdet uygulanır.

(3) Ticari örf ve âdet, tacir sıfatını haiz bulunmayanlar hakkında ancak onlar tarafından bilindiği veya bilinmesi gerektiği takdirde uygulanır." hükümleri de uygulama alanı bulabilecektir.

3. TİCARİ DAVALARDA UYGULANAN KANUN HÜKÜMLERİ ÖRNEK YARGITAY KARARLARI

"Davacı ticari şirkete kayyım tayinini istemiştir. Ticari şirkete kayyım tayini hakkında Medeni Kanunun hükümlerinin uygulanacağına ilişkin Türk Ticaret Kanununun 138. maddesinde, hüküm bulunmamaktadır. Türk Ticaret Kanununun l. maddesi dikkate alınarak Medeni Kanunun  ilgili hükümlerinin uygun düştüğü ölçüde ticari şirketler hakkında da uygulanması gerekmektedir. Davanın Asliye Ticaret Mahkemesinde bakılması gerekir. ( HUMK. md. 8/111, MK. md. 427/4 ) Görev kamu düzeni ile ilgilidir. Mahkemece yargılamanın her aşamasında kendiliğinden dikkate alınması da zorunludur. İşin görev yönü dikkate alınmadan davanın esasının incelenmesi usul ve yasaya aykırıdır.

SONUÇ:Temyiz edilen hükmün gösterilen sebeple BOZULMASINA, oybirliğiyle karar verildi." (2. Hukuk Dairesi 2007/3564 E.  , 2007/4346 K.)

"Dairemizin uygulaması Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun ve (kapatılan) Yargıtay 23. Hukuk Dairesinin 11.07.2013 tarih ve 2515 E, 4858 K. sayılı ilamında olduğu gibi 6098 sayılı TBK'nın 88/2. ve 120/2. maddesinde düzenlenen temerrüt faizi ile ilgili sınırlamanın ticari işlerde uygulanamayacağı yönünde olup, mahkemece aksi düşüncelerle karar verilmesi doğru görülmemiş hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir.

SONUÇ :Yukarıda açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile kararın davacı yararına BOZULMASINA, davacı harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 27.09.2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi." (6. Hukuk Dairesi 2021/1617 E.  ,  2021/396 K.)

"Taraflar arasında imzalanan 21.11.2014 tarihli kira sözleşmesinin varlığı hususunda uyuşmazlık bulunmamaktadır. Somut olayda davalı taraf tacir olup, kira sözleşmesi ile alışveriş merkezinin zemin katındaki 124,50 m2 alan davacı ...Ş. tarafından, davalı Tur Kar Turizm Kafe Restoran Tic. Ltd. Şti.ne kiralanmış, kira sözleşmesinin 10.4. maddesi ile geciken kira bedellerine aylık % 15 + KDV üzerinden temerrüt faizi uygulanacağı kararlaştırılmıştır. Olayımızda davalı taraf tacir olup, davanın sebebini oluşturan taşınmaz da davalının ticari faaliyetinde kullanmak üzere kiralanmıştır. Kira sözleşmesi gereğince kira sözleşmesinden kaynaklanan alacağın tamamının süresinde ödenmediği anlaşılmaktadır. 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102 sayılı TTK'nin 8/1. maddesinde ticari işlerde faiz oranının serbestçe belirleneceği hükmüne aynı maddenin 3. fıkrasında tüketicinin korunmasına ilişkin hükümlerin saklı tutulacağına ilişkin bir istisna getirilmiş ise de başkaca bir istisna bulunmamaktadır. Aynı Kanun'un 9. maddesinde, ticari işlerde kanuni, anapara ile temerrüt faizi hakkında ilgili mevzuat hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Anılan yasa hükmünde sözü edilen ilgili mevzuatın 3095 sayılı Yasa hükümleri olduğunun, akdi faiz oranı yönünden bir sınırlama getirmediğinin ve 6102 sayılı TTK'nin 8. ve 9. maddelerinin ticari işler bakımından özel hüküm niteliğinde olup ticari işlerde bu hükümlerin uygulanması gerektiğinin, başka bir anlatımla 6098 sayılı TBK'nin 88. ve 120. maddeleri hükümlerinin ticari işlerde uygulanamayacağının kabulü gerekir.

O halde, mahkemece tacir olan davalı kiracı şirket ile davacı şirket arasında serbest irade ile kararlaştırılmış faiz oranı üzerinden faizin hesaplanması gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi doğru değildir.

SONUÇ: Yukarıda yazılı nedenle davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile 6100 sayılı HMK.ya 6217 Sayılı Kanunla eklenen Geçici 3.madde hükmü gözetilerek HUMK.un 428 ve İİK.nin 366.maddesi uyarınca kararın BOZULMASINA,taraflarca İİK'nin 366/3. maddesi gereğince Yargıtay Daire ilamının tebliğinden itibaren ilama karşı 10 gün içinde karar düzeltme isteğinde bulunulabileceğine, peşin harcın istek halinde temyiz edene iadesine, 17/01/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi." (8. Hukuk Dairesi 2018/15669 E.  ,  2019/511 K.)

"Dava, davacının davalıya rehin karşılığı verdiği ödünç paranın faiziyle beraber davalıdan tahsili talebine ilişkindir.

Asliye Hukuk Mahkemesince, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 4/1-b maddesine göre "Türk Medenî Kanununun, rehin karşılığında ödünç verme işi ile uğraşanlar hakkındaki 962 ilâ 969 uncu maddelerinde öngörülen hususlardan doğan davaların ticari dava sayıldığı gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmiştir.

Ticaret Mahkemesi ise, Türk Medeni Kanunu'nun 962 ilâ 969 uncu maddelerinin taşınır rehni ile ödünç verme işlerini düzenlediği, somut olayda taşınmaz rehni karşılığı ödünç para verildiği gerekçesiyle görevsizlik yönünde hüküm kurmuştur.

6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 4/1-bve5/1 maddesine göre Türk Medenî Kanununun, rehin karşılığında ödünç verme işi ile uğraşanlar hakkındaki 962 ilâ 969 uncu maddelerinde öngörülen hususlardan doğan davalar ticari dava sayılır ve ticaret mahkemesinde görülürler. Türk Medeni Kanunu'nun 962 ila 969.maddelerinde ise taşınır rehni karılığı ödünç verme işleri düzenlenmiştir.

Somut olayda; davacı davalıya bağımsız bölüm üzerine konan ipotek karşılığı ödünç para vermiş olup, bu husus Türk Medeni Kanunu'nun 970 vd. maddelerinde düzenlenmiştir. Bu

durumda 6102 Sayılı TTK'nin 4.maddesinde sayılmayan bir husustan doğan uyuşmazlığın da genel hususlar çerçevesinde genel mahkemelerde görülerek sonuçlandırılması gerekmektedir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle; 6100 Sayılı HMK.’nun 21.ve22.(1086 sayılı HUMK.’nun 25.ve26.) maddeleri gereğince Ankara 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE, 26.11.2013 gününde oybirliği ile karar verildi." (Kapatılan)17. Hukuk Dairesi 2013/18457 E.  ,  2013/16610 K.)

TİCARİ UYUŞMAZLIKLARDA AVUKATIN ÖNEMİ

Ticari uyuşmazlıklarda avukatın önemi oldukça büyüktür. Ticaret hukuku, karmaşık mevzuat ve uygulama alanlarına sahip olduğu için, şirketler ve ticari işletmeler karşılaştıkları hukuki sorunlarda profesyonel destek almalıdır. Avukatlar, ticari sözleşmelerin hazırlanması, müzakeresi ve yorumlanmasında, alacak tahsilatında, icra takiplerinde, şirket birleşme ve devralmalarında, dava süreçlerinde ve arabuluculuk gibi alternatif çözüm yollarında müvekkillerine yol göstermektedirler.

Ayrıca, ticari davalarda usul kurallarına uygun hareket edilmesi, hak kayıplarının önlenmesi ve şirket menfaatlerinin korunması açısından avukat desteği gereklidir. Avukatlar, hem dava öncesi risk analizinde hem de dava sürecinde strateji belirleyerek, şirketlerin hukuki güvenliğini sağlar.

Ticari uyuşmazlıklarda doğru ve zamanında hukuki danışmanlık almak, uzun vadede şirketlerin maddi ve manevi kayıplarını önler. Ticari davalar, uygulanacak hükümler açısından geniş bir mevzuat alanına sahiptir. Ticari ortaklıkların türlerinin tespiti, uyuşmazlığın tespiti ve bu uyuşmazlıklara uygulanabilecek özel ve genel hükümlerin tespiti dava kapsamında önem taşımaktadır. Hak kaybına uğramamak için, ticari davalarda avukatınızla görüşmenizde her zaman fayda bulunmaktadır.